Bariatrik Cerrahi

0
3236
https://nutrition.org/obesity-not-disease-sloth-gluttony/

Merhaba diyet patlıcanlarım. Bariatrik cerrahi ve beslenme tedavisi ile ilgili merak ettiğiniz çoğu şeyi bu başlık altında toplayacağım.

Ameliyatın Yapılması İçin Gerekli Koşullar (Endikasyonlar)

  • Santral obezite yani göbek çevresinde yağlanma ile oluşan obezite.
  • Yaş 18-55
  • 5 yıllık diyete rağmen kilo kaybı sağlayamayan, diyet yapmakta zorlanan kişilerde,
    • BKI>40 kg/m2
    • BKI>35 kg/m2 + ek sağlık sorunları (örn. hipertansiyon, kolestrol yükselmesi veya kireçlenme)
    • BKI>30 kg/m2 + diyabet veya metabolik sendrom

Mide Bölümleri 

Midemizin bölümlerini tanıyarak işe başlayalım. Ameliyatı oluyoruz ama etkileri nasıl olabilir, aşama aşama görelim.

Bariatrik cerrahi ile etkisi en çok değişen mide bölümlerinden bahsedeyim biraz. Fundus bölgesindeki hücrelerden, ghrelin hormonu denilen, açlık-tokluk dengesini sağlayan hormon salgılanır. Ghrelin hormonunun kandaki seviyesi açlık durumunda artarken toklukta azalmaktadır. Dolayısıyla ghrelin, iştah arttırıcı ve besin alımını arttırıcı hormon olarak da düşünülebilir. Bazı bariatrik cerrahi yöntemleri ile ghrelin salgılaması azaltılıyor ve bireyler hemen doygunluk hissediyor.

Paryetal hücreler ise midenin en iç yüzeyinde bulunan epitel hücrelerdir. Bu hücrelerden sindirime yardımcı olan HCl salınımı gerçekleşir. Ayrıca bu hücrelerde B12 vitaminin emilimini sağlayan intristik faktör sentezlenir. Mide küçültme ameliyatları gibi midenin bir kısmının çıkarıldığı durumlarda B12 vitamini eksikliği görülmektedir.

Bağırsak bypasslarında ise B12 vitamini, A vitamini, demir, folik asit, kalsiyum gibi birçok emilim bozukluğu gözlenebilir.

Bariatrik Cerrahi Yöntemleri

1.Gastrik Bant/Balon

Mide hacmini kısıtlayıcı bir ameliyattır. BKI>40 olan hastalara önerilir. Amaç midenin hacmini küçülterek yeme miktarını azaltmaktır. Bu bant yemek borusu ile midenin birleştiği bölgenin yaklaşık 4 cm altına yerleştirilir. Midede 30-39 cm3’lük mide keseciği oluşur. Gıdalar midenin üst kısmındaki bu kesecikte birikir, yavaş yavaş midenin içine akar. Fundustan salgılanan ghrelin hormonu azalır, tokluk hissi hızlıca oluşur.

Bandın iç yüzeyi balon gibi bir yapıdadır. Bu yapı cilt altına yerleştirilen küçük bir cihaz ile kontrol edilerek mide hacmi ayarlaması rahatlıkla yapılabilir. Bu şekilde hastanın yeme alışkanlığı kademeli olarak değiştirilir.

2. Roux-en-Y Gastrik Bypass (RYGB)

Kısıtlayıcı ve malabsorptif (emilim bozukluğu) bir ameliyattır. Mide hacmi 30-39 cm3 kalacak kadar küçültülür, ince bağırsağın ileoçekalden 2 m’lik kısmı çıkarılır. Kalan ince bağırsak ile duodenum birleştirilir. Duodenumun çıkarılmama sebebi safranın bu bölgeye akmasıdır. Fakat bu mesafeden safra eskisi gibi etkileyemez, bazı gıdalar emilemeden atılır.

Gasrtric bypass’tan sonra hastalarda demir, B12 vitamini, folik asit ve kalsiyum eksikliği artmaktadır.

Bu ameliyat ile dumping sendromu gözlenebilir. Erken dumping sendromu yemek sindirilemeden bağırsaklara geçtiği için olur. Sindirilemeyen besinler bağırsaktan su çekerek hipotansiyona yol açar. Yemek yedikten 30-60 dakika sonra terleme, baş dönmesi, karın krampları, hızlı kalp atışı ve ishal semptomları oluşur. Hızlı yemek yemek, az çiğnemek, aşırı yemek ve yemekle birlikte su içmek gibi nedenlerle de dumping sendromu gelişebilir. Geç gelişen (yemekten 1-3 saat sonra) dumping sendromunda ise titreme, baş dönmesi ve hipoglisemi ile bayılma da görülebilir.

3. Biliopantreatik Diversiyon/Duodenal Switch (BPD)

Mide 120-180 cm3’lük kesecik olarak bırakılır, RYGB ile kıyaslandığında BPD hastaları daha fazla miktarda yiyebilirler. Ancak yedikleri çoğu besin, emilim gerçekleştiremeden dışkıya karışır. Yağ ve yağda çözünen vitaminlerin (A,D,E, K) malabsorbsiyonu en yaygın görülen sorundur. Protein, kalsiyum ve çinko emilimi de bozulur.

4. Sleeve Gastrektomi (Tüp Mide)

Cerrahi işlem ile midenin %70-80’i alınır. 30-60 cm3’lük bir mide hacmi kalır. Bağırsaklarda bir emilim bozukluğu yaratılmaz. Demir ve B12 vitamini emilimi azalailir. Pilorik kapakçık alınmadığı için dumping sendromu daha nadir gözlenir. 

Hastanın Cerrahiye Hazırlığı

  • Diyet, egzersiz ve takviye gıda desteği başlanır.
  • Operasyondan 10 gün önce asprin türevi ilaçlar kesilir.
  • Kan sulandırıcı özelliği olan tüm takviyeler kesilir (gingko biloba, sarımsak, bromelian vb.)
  • Sigara ve alkol kullanımı anestezi komplikasyonu oluşturabileceği için ameliyat öncesinde bırakılmalıdır.
  • Hastanın çalışma hayatına dönüşü yaklaşık 4 hafta sürer. Ağırlık kaldırması gereken bir işte çalışan hasta birkaç ay süre ağırlık kaldırmaması gerektiği için işe dönüşü uzar, önceden bilgilendirilmelidir.
  • Akciğere besin kaçmasını önlemek için ameliyattan 2 gün önce berrak sıvı diyet uygulanır. Bu diyet ameliyattan önceki gün saat 20.00’de bırakılır. Berrak sıvılar; su, çay, elma suyu, kızılcık suyu, komposto suyu, et suyu, tavuk suyu, maden suyu ve ayrandır.
  • Ameliyattan yaklaşık 2 hafta önce hastalara püre diyet programı uygulanır. Bunun amacı;
    • Vücut yağını azaltmak: Karaciğer ve iç organ yağlanmasını azaltmak hastanın güvenliğini artırır. Karaciğer yağlanması; hekimin hareketlerini kısıtlamaya, kanama riskinin artmasına, ameliyat süresinin uzamasına, zımba hattının yamuk olmasına yol açabilir.
    • Kas dokusunu korumak: Proteince zengin diyet kasları korur.
    • Vücudu ameliyat ve iyileşme sürecine hazırlamak: Protein, vitamin ve mineral açısından zengin diyet toparlanmayı kolaylaştırır.
    • Hastayı ameliyat sonrası döneme hazırlamak: Ameliyat öncesi diyet pek çok yönden ameliyat sonrasındaki diyetle benzerlik gösterir.

Ameliyattan Sonra Yatış Dönemi

Hastanın hastanede yatış süresi komplikasyon gelişmezse 2-5 gün arasıdır. Bu operasyon sonrasında da gaz çıkışı önemli bir kritiktir, ancak tuvalet çıkışı hemen olmayabilir. Yürüyüş, yatak içi egzersiz ve solunum eğitimi ile pulmoner komplikasyonların önlenmesi beklenir. Su ile oral alım açılır. Tolerasyona göre beslenmeye geçilir. Hastanede kalınan dönemde proteince zengin sıvı berrak diyet uygulanır. Gaz sorunu, laktoz intoleransı ve mide bulantısı göz önüne alınmalıdır.

Bariatrik Cerrahide Diyet 

Hastalar aşamalı olarak diyet geçişi yaşamalıdır.

  1. 14 gün püre diyeti
  2. 2 gün sıvı berrak diyet
  3. AMELİYAT
  4. 5 gün sıvı berrak diyet: Su, taze sıkılmış meyve suyu, et suyu, laktozsuz süt, soya sütü, protein destekleri (resource protein, prosure, whey protein vb.), şekersiz ve kafeinsiz içecekler.
    • Öğünler bir seferde değil zamana yayarak yudum yudum içilmelidir. İlk 2 gün toplam 800 ml sıvı 2 bardak su, 2 bardak besleyici gıda olacak şekilde tüketilmelidir.
  5. 5-14. gün tam sıvı diyet: Laktozsuz süt veya soya sütü, et suyu, tavuk suyu, sebze suları, süzülmüş çorbalar, tanesiz komposto, ayran, protein destekleri örnek verilebilir.
    • Sıvı berrak diyet ile karşılaştırıldığında tam sıvı diyet daha kıvamlı yapıda ve midede kalış süresi artmış durumdadır.
    • Güne 1500 ml sıvı tamamlanacak şekilde su tüketilmelidir.
    • Kalkar kalkmaz 1 su bardağı su içilmelidir.
  6. 14-28. gün püre diyeti: Yiyecekler blenderdan geçmiş, yoğurt kıvamında olmalıdır. Rafadan yumurta, yağsız lor peyniri, labne, süzme peynir, yağsız yoğurt, meyve püresi+buğday nişastası, sebze püreleri, bebek mamaları, şekersiz muhallebi.
    • Besinler iyi çiğnenmeli, yavaş yavaş yenmelidir.
    • Sıvı besinler ile katı besinler aynı anda tüketilmemelidir.
    • Günde yaklaşık 500 g püre besin tüketilir.
    • Çiğ besin yenmemelidir.
    • Kalkar kalkmaz 1 su bardağı su içilmeli.
  7. 28-40. gün taneli diyete geçiş
  8. Normal beslenme: Yaşam boyu devam edecek.

Kilo Kaybı Beklentisi

  1. Ameliyattan taburculuğa kadar yaklaşık %2 kilo kaybı gözlenir, yani ortalama 3-5 kg.
  2. İlk 2 hafta sıvı berrak diyet ile %10 kilo kaybı, ortalama 7-10 kg kayıp gözlenir.
  3. Sonraki 2 haftalık püre diyetinde ortalama 4-6 kg kayıp olur.
  4. Sonraki ilk 6 ay ise her ay ortalama 4-6 kg kayıp beklenir.

Sıkça Sorulan Sorular

1. Ameliyattan önce besin takviyesine başlanmalı mı?

  • D vitamini yetersizliği: Yapılan bir çalışmada bariatrik cerrahi yapılması planlanan hastaların %67’sinde D vitamini yetersizliği bulunmuş.
  • Başka bir çalışmaya göre ameliyat öncesi tetkiklerde en sık çıkan yetersizliğin B12 vitamini, ferritin ve D vitamini olarak bulunmuştur.

2. Ameliyat öncesi karbonhidrat yüklemesi yapılmalı mı?

Bariatrik cerrahi majör bir abdominal cerrahi işlemidir. Abdominal cerrahide karbonhidrat yüklemeleri ameliyattan sonraki yatış döneminde gelişebilecek insülin direnci, hiperglisemi, protein kayıpları, kas fonksiyon kayıpları, anksiyete, bulantı ve kusma durumlarını minimalize eder. Karbonhidrat yükleme ERAS (Enhanced Recovery After Surgery) programına dahil edilmiştir. Ancak özel olarak bariatrik cerrahi için etkileri gösterilmemiştir. Ameliyat öncesinde anesteziden 2-12 saat önce oral glikoz yüklemesi önerilmektedir.

3. Egzersize ne zaman başlanabilir?

İlk 1 ay egzersiz önerilmez. 1 aydan sonra yüzme dahil (enflamasyon yoksa) pek çok egzersize başlanabilir. Ancak ağırlık kaldırarak karnı zorlayacak egzersizler yapılmamalıdır.

4. Açlık hissi ne zaman geçer?

Beyin ile mide senkronizasyonu 3. ayda ancak gerçekleşir. İlk 3 ay açlık hissi normaldir.

5. Ne zaman hamile kalınabilir?

İlk 8-12 ay gebelik durumu oluşmamalıdır.

6. Ameliyattan sonra hangi problemler oluşabilir?

Mide bulantısı, kusma, susuz kalma, mide ekşimesi, ishal, kabızlık, dumping sendromu, baş dönmesi, kötü nefes (ketozis), iştah kaybı, yemek yerken sıkışma hissi, saç dökülmesi, laktoz intoleransı, vitamin/mineral eksiklikleri, gıda intoleransı, yiyeceklerden tiksinme veya korku, depresyon, hibernasyon sendromu (çok uyumak).

7. Ameliyattan uzun süre sonra kilo artışı görülür mü?

Yemeklerden sonra atıştırma alışkanlığı, alkol, yetersiz besin içerikli gıda seçimi, şekerli içecekler, egzersiz yoksunluğu, düzenli kilo ölçümüne devam etmeme, takip için doktora ve diyetisyene gitmeme ile kilo artışı görülebilir. Ömür boyu başarı için ilk yıl çok önemlidir. Bu bir yıl boyunca kazanılan alışkanlıklar genellikle ömür boyu sürer. Şekerli ve gazlı içecekler yerine su tüketin. Haftada 4 kez kilo korumak için minimum 40 dakika egzersiz yapmayı ihmal etmeyin. Unutmayın ki ömür boyu başarı kişinin kendi sorumluluğundadır.

8. Bu sürece hazırlık için neler önerirsiniz?

  • Diyet ve yaşam tarzı değişikliğine bugünden başlayın.
  • Yemekleri önceden planlayın.
  • Öğün atlamaktan kaçının.
  • Günde ikiden fazla ara öğün yemeyin.
  • Şeker ve tatlı gıdalardan kaçının.
  • Fast food bağımlılığınızı azaltın.
  • Kızarış gıdalardan uzak durun.
  • Gazlı ve şekerli gıdaları diyetinizden çıkarın.
  • Yatakta veya televizyon karşısında yemkten uzak durun.
  • Her lokmayı 20-25 kez çiğneyin.
  • Sıvı gıdalar ile katı gıdaları ayrı ayrı tüketin.
  • Sıvı berrak ve püre diyeti ameliyattan önce deneyin.
  • Egzersize başlayın.
  • Protein desteklerini deneyin.
  • Vitamin ve mineral desteklerini deneyin.
  • Kilo almaktan kaçının.

CEVAP VER

Please enter your comment!
Please enter your name here